Yiyecek hastanesi, hastalıkların çoğunun ilaç tedavisi yerine yiyeceklerle iyileştirilebileceğine inanan bir hastane. Programı tanıtan yazımı “Yiyecek Hastanesi: polikistik over, migren, tip 2 diyabet” isimli yazımda okuyabilirsiniz. Belgesel statüsündeki serinin 1. sezonu ve 3. bölümünü çevirdim. İncelenen hastalıklar: uyku bozukluğu, Crohn hastalığı, kısırlık ve obezite. İlgilendiğiniz hastalık varsa o kısmı okuyabilirsiniz.
Değer verdiğim bir belgesel serisi ve bu bilgilere gelecekte kendiniz veya aileniz için ihtiyaç duyabilirsiniz. Umarım anlatacağım hastalıklar için hiçbir zaman siteme gelmez ve hepiniz sağlıklı bir yaşam geçirirsiniz.
Yazı İçeriği
Uyku Bozukluğu:
Eski bir asker olan 46 yaşındaki Daniel, her gece kalkıp bir şeyler yediği için kaliteli uyku uyuyamıyor. Yani kesintisiz gece uykusu yok. Bu durum eşiyle olan yakın ilişkisini de bitirmiş (1 yıldır ereksiyon sorunu yaşıyormuş). Buna “gece yeme sendromu” deniyor. Uyandığında (gece 2-3-4 sularında) genellikle bisküvi gibi şekerli şeyler yiyor. Tabii gündüzleri de yorgun hissediyor.
Gece yiyen kişiler, geceleri uyandıklarında yüksek karbonhidratlı (yüksek kalorili) yiyecekler seçiyor. Bu tip yiyecekler hızla yanıp, kısa sürede tekrar acıkmamıza yol açan yiyecekler.
Sorunu daha iyi anlayabilmek için Yiyecek hastanesi ekibi, Daniel çiftinin yatak odasına gece görüş kameraları yerleştiriyor. Adam her gece kalkıyor, kurabiye kavanozuna gidiyor ve hepsini hatırlıyor yani uyurgezer falan değil. Gayet bilinçli. Hatta bazen makarna, salam, sucuk gibi yemekler de yiyor.
Bu Uyku Bozukluğu hastasına verilen ilaçsız tedavi
Daniel’in kan analizleri yapıldı, vücudunun %44.4’ü yağdan oluşuyor. Tabii yağ bu kadar fazla olunca adamın metabolik yaşını 61 olarak hesapladılar. Yani bu kötü beslenme şekli, 46 yaşındaki adamın metabolizmasının 61 yaşında bir adam gibi çalışmasına yol açmış.
Tedavinin ana odağı, uyumamızı sağlayan MELATONİN HORMONUNU çalıştırmak. Tabii Daniel’ın bir yandan kilo vermesi de lazım. Gece uyanıyor çünkü melatonin seviyesi düşük. Yemek ve özellikle tatlı yediğinde melotonin seviyesi yükseliyor ve geri yatağa dönüp uyuyabiliyor. Şeker gibi kısa sürede etkisini kaybeden yiyecekler nedeniyle gece yeniden uyanıp yeniden bir şeyler yemek zorunda kalıyor.
Uyku ilaçları, uyku bozukluklarında yalnızca kısa vadede sonuçlar veriyormuş. Bu yüzden Daniel’e yeni yeme rejimini içeren uzun vadeli bir alternatif sunulacak. Yememesi gereken şeyler: kekler, bisküviler, cipsler, hazır ezmeler, gevrekler
Daniel artık gece kalktığında yediklerini şeker gibi hızla etkisini yitiren şeylerle değil, kompleks karbonhidratlarla değiştirecek. Yemesi gerekenler ise şu şekilde: kepekli ekmek, kepekli makarna, kepek, tatlı patates (tarladan toplanmış işlem görmemiş patates) ve mercimek.
Kompeks karbonhidratlar, kan şekeri seviyesini yükseltmiyor çünkü daha yavaş kana karışıyor. Daniel’a melatonin dostu yemeklerin tadını göstermek için kabak, kepekli makarna ve parmesan peynirinden bir yemek yapıyorlar.
Tedavi Süresi: 12 hafta
Sonuç
Daniel, kendisine verilen diyete tam uydu. Melatonin seviyelerini artıran yiyecekler tüketti. (çevirmen notu. 125 kiloya inmiş, başlangıç kilosunu söylemediler ama çok kilo verdim dedi.) Bu kadar kısa sürede ereksiyon sorunu sona ermiş. Sonra kliniğe gidip evine tekrar gece görüş kamerası yerleştiriyorlar ve artık geceleri hiç kalkmadığını görüyorlar. Geceleri oluşan karbonhidrat/şeker bağımlılığı döngüsü böylece kırılmış oluyor. Adam tamamen iyileşiyor.
Crohn hastalığı
Laura isminde 19 yaşında güzel bir genç kız var. Hayali dansçı olmak, aktif olarak dans da ediyor. Gittiği okul olan Modern dans okulundan mezun olabilmek istiyor. Yaklaşık 8 yıldır bu hastalıkla boğuşuyor. Ama her gün yaptığı ağır egzersizler ayda bir kez alevlenme atağı geçirmesine neden oluyor, bütün vücudu şişlik ve apselerle doluyor (dudakları, ayakları, diz kapakları vs). Kendi bağışıklık sistemi bağırsaklarına saldırıyor. İnce bağırsakları alevleniyor, şişiyor. Bağırsak astarı, normal insanlardaki gibi düz değil, şişliklerle dolu oluyor.
Ayda bir kez vücudunda kırmızı şişlikler, apseler oluşuyor (flareups). İngiltere’de yaklaşık 60.000 kişi bu hastalığa sahipmiş. Crohn hastalığı, dudaktan boşaltım organlarına kadar tüm sindirim sistemini etkileyebilen kronik bir iltihap. Genellikle en büyük sıkıntı bağırsaklarda oluşuyor.
Maalesef Crohn ismiyle bilinen bir bağırsak hastalığı nedeniyle ölene kadar ilaç kullanmak zorunda. En yaygın kullanılan ilaç da STEROİD ve bunun yan etkileri var tabii (sürekli steroid kullanımına bağlı yan etkiler katarakt, depresyon, halüsinasyon, osteoporoz olarak sıralanmış).
BELİRTİLERİ: Aşırı şişkinlik, cilt döküntüleri, yaralar ve apseler.
Bu Crohn hastasına verilen ilaçsız tedavi:
Laura, önce MR’a giriyor ve bağırsakları inceleniyor. Crohn hastalığının bağırsak astarında iltihaplanma veya irritasyon şeklinde oluştuğunu ve bunu bazı besinlerin tetiklediğini söylediler. Bu hastalığın nedeni bilinmiyor. Bu nedenle Adambrooks hastanesinin önerdiği diyeti uygulayacaklar.
Crohn hastalığının 3 aşamalı bir tedavi süreci var.
1. aşamada tüm yiyecekleri kesecekler, şişen bağırsakların iyileşmesi için. Tam 1 ay boyunca günde 8 adet reçeteli sıvı içecek. Reçeteli sıvı, Adambrooks hastanesinde hazırlanan vitamin, mineral, karbonhidrat vs içeren bir sıvı.
2. aşamada yavaş yavaş katı gıdalara geçecek. Tüm besinleri teker teker denemesi lazım. Bağırsaklarını neyin bozduğunu anlaması gerekiyor. Yiyebileceği besin listesi: Beyaz pirinç, pirinç makarnası, taze balık, soya, meyveler (çekirdeksiz) ve sebzeler (kabuğu soyulmuş). Bunların dışındaki hiçbir şeyi yemeyecek.
Bu aşamada verilen yiyecek listesinin, Crohn hastalarının, %5’inde hastalığı tetiklediği bulunmuş bu nedenle bunları rahat rahat tüketebilecek.
3. aşamada Laura’nın tüm besinleri tek tek deneme yanılma ile test etmesi gerekiyor. Hangi tip yiyeceklerin, hastalığını şiddetlendirdiğini belirlemesi lazım. Aylar sürebilecek bir evre. Ama Yiyecek hastanesi 3 aylık tedaviler uyguladığından, en azından ilk iki aşamayla bir ilerleme sağlayıp sağlayamadıklarına bakacaklar.
Tedavi Süresi:
3 ay.
Sonuç:
Sadece sıvı aldığı ilk ayda dişlerini zor fırçalamış. Sıvı tedavisi çok zor olmuş. Pastanelerin ve restoranların önünden geçerken zorlanmış. Steroid kullanmadan geçirdiği 3 ayın sonunda kliniğe kontrol için geldiğinde deneyimlerini anlattı. İlk katı gıdaya geçtiğinde buğdayla başlamış ve buğday şişkinlik yapmış, bu şişkinlik 3 gün sürmüş. Şu anda kendisini çok daha iyi hissediyor. Ciddi bir atağı olmamış. Bu uzun bir süreç ve hastalığımı tetikleyen yiyecekleri tek tek bulmam lazım diyor. Özetle, bundan böyle steroid tedavisini tamamen bırakıp doğru yiyecekleri bulmaya çalışacak ve kendisini rahatsız hissettiren yiyecekleri hiç bir zaman yemeyecek.
Kısırlık (İnfertelite)
Bebek sahibi olamayan çaresiz bir çift kliniğe başvuruyor. Bir sürü test yapıyorlar (spermiografi dahil) ve sorunun 42 yaşındaki Phil’in sperm DNA’sından kaynaklandığı anlaşılıyor.
Bu tip kısırlık, İngiltere’de 7 çiftten birinde görülüyormuş ve kısırlığın %40’lık kısmı erkeklerden kaynaklanıyormuş (çevirmenin notu. Türkiye’de önce kadını didik didik test edip, birşey bulamazlarsa erkeğin spermlerini alan çok klinik var, oysa kısırlıkta erkekler, en azından kadınlar kadar sorumlu)
Bu İnfertelite hastasına verilen ilaçsız tedavi
Phil’in 2 ay önce yaptırdığı tahlilde 4.8 milyon sperm/ml ki bu da ortalamadan 10 milyon sperm azmış. Çifti önce İngiltere’de önemli bir infertilite kliniğine gönderiyorlar ve detaylı sperm analizine sokuyorlar. Üç özelliğe bakacaklar: 1) sperm sayısı, 2) spermin nasıl yüzdüğüne, 3) Sperm kafasındaki DNA’nın kalitesi. Bu analizde sperm sayımı 22.1 milyon çıktı. yani bu sefer sperm sayısı normal çıktı.
Sperm sayısının az olmasının, infertilenin ana sebebi olamadığını belirttiler. DNA’da hasar varsa ve bu hasar giderilmezse embriyo gelişemiyormuş.
Son yapılan çalışmalarda, DNA kalitesini artırmak için alınan besinlerdeki ANTİOKSİDANLARI artırmanın yararları ortaya konmuş. Konuyu, çiftin anlaması için elmalarla anlattılar. Elmayı ikiye bölerseniz kararmaya başlar ama elmaya limon sıkarsanız kararmaz yani burada limon, elma için antioksidandır. Yani limon, C vitamini içerdiğinden çok güçlü bir antioksidandır, dediler.
ANTİOKSİDAN içeren NARENCİYE ÜRÜNLERİ, ÇİLEK, YABAN MERSİNİ VE BROKOLİ yemesini tavsiye ettiler.
Erkek kaynaklı infertilite için kolayca kararan meyveler olan elma, muz, avakado, soğan daha az antioksidan içerdiğinden, daha az tüketilmeli veya hiç tüketilmemeli.
Genetik materyallerde ÇİNKO da önemli bir bileşen olduğundan yeterince çinko alınmaması spermi etkileyebiliyormuş. Çinko, küçük karides ve et gibi yiyeceklerde bulunuyor. Et yiyemiyorsa daha fazla kuruyemiş ve yulaf yemeliymiş. Bunları düzenli yediğinde yavaş yavaş çinko rezervleri de artarmış.
Tartışmalı da olsa SOYA tüketiminin kısırlığa negatif etkisi olduğunu belirten çalışmalar olduğundan bir süre SOYA KULLANMAMASINI da söylediler.
Tedavi Süresi:
Verilmedi.
Sonuç:
Verilmedi.
Obezite (Şişmanlık)
Britanya’nın artan morbid obez (ölümcül şişman) ergenlerden biri olan Frankee, kliniğe başvuruyor çünkü hiç bir şekilde kilo veremiyor. Henüz 17 yaşında olmasına rağmen 27 stone yani 171 kilo! Kilo veremezse erken ölüm riskine sahip.
Klinikte, hayatı değiştirecek ameliyatlardan biri olan gastrik bypass ameliyatı oluyor ve bundan sonra nasıl besleneceğini öğreniyor. Ülkemizde gösterimde olan “Ağır Yaşamlar” serisinden sanırım artık herkes gastrik bypass’ın ne olduğunu biliyor. Videoda da anlatıyorlar.Bu obez hastaya verilen ilaçsız tedavi:
Normalde bu ameliyat bu kadar genç insanlara yapılmıyormuş ama Frankee, artık hayati tehlike derecesinde obez olduğundan ve ailesi/kendisi başka bir çıkış yolu göremediğinden bu ameliyata karar veriliyor.
Aslında bu gastrik bypass ameliyatı, vücut kitle indeksi 40’ın üzerinde olan yetişkinlere yapılıyormuş. Frankee’nin vücut kitle indeksi 58.
Aslında ameliyat sonrası için özel bir diyet vermediler.
- PORSİYON KONTROLÜNÜ öğrettiler. Daha küçük tabaklar kullanacak artık.
Ayrıca gastrik bypass hastalarının artık ölene kadar tüketemeyecekleri yiyecekleri de sıraladılar: TÜM GAZLI İÇECEKLER YASAK!
- Günlük demir takviyesi, kalsiyum takviyesi ve D Vitamini de kullanması gerekiyor. Demiri ihmal edebilir ama ölene kadar D vitamini ve kalsiyumu almak zorunda.
- TÜM ŞEKERLER de YASAK! Bu ameliyatı olanlarda, şeker tükettiklerinde diyabet hastası olmasalar da diyabet belirtileri oluşabiliyormuş. Şekerler onun için çok tehlikeli olmasa da diyabet belirtilerini yaşamak hoş olmayacaktır, dediler.
- Yemekleri yavaş yiyecek – 24 dakikada 24 lokma! (şule: iğrenç bence)
Tedavi Süresi:
Belirtilmemiş.
Sonuç:
Başarılı geçen ameliyatı, programın sunucularından biri olan doktor yaptı. Bu doktor 40 binden fazla gastrik bypass ameliyatı yapmış deneyimli bir doktor. Ameliyattan 1 ay sonra Frankee kliniğe gidiyor. 1 ayda 15 kilo vermiş. Bu süreçte enerjisi çok artmış, kendini yepyeni bir insan olarak hissediyormuş. Frankee yalnızca porsiyonları küçültmemiş, ayrıca vejetaryen de olmuş.
Bonus: Sporcu içecekleri gerçekten enerji sağlıyor mu?
Karbonhidrat ve su içeren enerji içecekleri, gerçekten sporcular için fayda sağlıyor mu? Bu soruyu cevaplamak üzere klinikte çalışan başka bir doktor görevlendiriliyor. Sporcu içeceklerini direkt sporcular üzerinde test ediyor (Oxford Üni. İnsan Performans Laboratuvarı).
Denekler tam 75 dakika boyunca %65 kapasite ile egzersiz yapıyor (koşu bandında) ve 5 dakika aradan sonra %95 kapasite ile egzersiz yaptıklarında sporcu içecekleri içenlerin DAYANIKLILIĞININ %10-20 ARTTIĞINI ıspatlıyorlar.
Detayları videoda var, burada dikkat edilmesi gereken hususlardan bahsedeceğim sadece.
EĞER 40 DAKİKADAN AZ EGZERSİZ YAPACAKSANIZ İÇMEYİN, MUHTEMELEN FAYDASI OLMAYACAKTIR HATTA KİLO ALDIRABİLİR.
Enerji İçeceği Yapımında Kullanılan Tüm Malzemeler:
- Sodyum (tuz)
- Karbonhidrat (şeker yani glikoz veya fruktoz)
- Tatlandırıcı (sweetener, aroma da kullanılabilir, örneğin 1 litre içeceğe 2 ml suda çözünen aroma kullanabilirsiniz)
Bu bölümün videosu; Yiyecek Hastanesi 1. sezon 3. Bölüm olarak aratılabilir. Yalnızca uyku bozukluğu tedavisinde gerçekten başarılı oldular.
Yasal uyarı
Belgesel serisinde Türkiye’deki uygulamalarla çelişen bilgiler bulabilirsiniz. Baştan uyarayım, bunlar belgeselin iddiaları, benim değil! Ben sadece aracıyım ve çevirmenim. Kendi yorumlarımı yazmadım. Sağlık sorunlarınız için öncelikle aile hekiminize ve daha ileri sorunlarınız için uzman doktorlara danışın.
———————————————